سوره نبا (آیات 1-17)
عَمَّ یَتَسَاءَلُونَ ﴿١﴾ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ ﴿٢﴾ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ ﴿٣﴾ کَلا سَیَعْلَمُونَ ﴿٤﴾ ثُمَّ کَلا سَیَعْلَمُونَ ﴿٥﴾ أَلَمْ نَجْعَلِ الأرْضَ مِهَادًا ﴿٦﴾ وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا ﴿٧﴾ وَخَلَقْنَاکُمْ أَزْوَاجًا ﴿٨﴾ وَجَعَلْنَا نَوْمَکُمْ سُبَاتًا ﴿٩﴾ وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ لِبَاسًا ﴿١٠﴾ وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا ﴿١١﴾ وَبَنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعًا شِدَادًا ﴿١٢﴾ وَجَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا ﴿١٣﴾ وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا ﴿١٤﴾ لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَنَبَاتًا ﴿١٥﴾ وَجَنَّاتٍ أَلْفَافًا ﴿١٦﴾ إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ کَانَ مِیقَاتًا ﴿١٧﴾
نبا عظيم چيست؟
1. روز رستاخيز
2. نزول قرآن مجيد
3. همه اصول دين از توحيد تا معاد
4. مساله ولايت
تایید تفسیر اول به دو دلیل:
1. جمله ان يوم الفصل كان ميقاتا كه بعد از ذكر نشانههاى قدرت خداوند در زمين و آسمان آمده
2. و توجه به اين حقيقت كه شديدترين مخالفت مشركان در مساله معاد بود
معنی نبا:معنای نبا دارای سه مولفه است
1. خبرى است كه مهم باشد
2. داراى فايده
3. و انسان نسبت به آن علم يا ظن غالب پيدا كند
سوال:اگر منظور از نبا عظيم رستاخيز است،اين امر ظاهرا مورد انكار همه كفار بوده ، چرا مىفرمايدآنها در آن اختلاف دارند ؟
پاسخ:
1. انكار معاد به صورت مطلق حتى در ميان مشركان قطعى نيست
2. بسيارى از آنها بقاى روح را بعد از بدن (معاد روحانى) را اجمالا قبول داشتند
3. اما در مورد معاد جسمانى بعضى در آن اظهار شك مىكردند كه لحن آيات قرآن آن را منعكس كرده است ( نمل 66 ) و بعضى شديدا منكر بوده و حتى پيامبر (صلىاللهعليهوآلهوسلّم) را به خاطر ادعاى معاد جسمانى ( نعوذ بالله ) ديوانه ، يا مفترى بر خدا ، مىدانستند ( سبا 7 و 8 ) و به اين ترتيب اختلاف آنها در مساله معاد قابل انكار نيست .
الم نجعل الارض مهادا
معنی مهاد:
1. به معنى مكان آماده و صاف و مرتب است
و در اصل از مهد به معنى محلى كه براى استراحت كودك آماده مىكنند ( اعم از گاهواره و يا بستر ) گرفته شده
2. فراش يعنى بستر تفسير كردهاند كه هم صاف و نرم است و هم راحت.
و جعلنا نومكم سباتا
معنی سبات :از ماده سبت ( بر وزن وقت ) در اصل به معنى قطع نمودن است ، و سپس به معنى تعطيل كار به منظور استراحت آمده ، و اينكه روز شنبه در لغت عرب يوم السبت ناميده شده ، به خاطر آن است كه اين نامگذارى متاثر از برنامههاى يهود بوده كه روز شنبه را روز تعطيلى مىدانستند.
· تعبير به سبات اشاره لطيفى به تعطيل قسمتهاى قابل توجهى از فعاليتهاى جسمى و روحى انسان در حال خواب است
بنينا فوقكم سبعا شدادا
عدد هفت ممكن است عدد تكثير و اشاره به كرات متعدد آسمان ، و مجموعههاى منظومهها و كهكشانها و عوالم متعدد جهان هستى باشد ، كه داراى خلقتى محكم و ساختمانى عظيم و قوى هستند ، و يا عدد تعداد به اين ترتيب كه آنچه ما از ستارگان مىبينيم همه به حكم آيه 6 سوره صافات انا زينا السماء الدنيا بزينة الكواكب : ما آسمان پائين را با ستارگان زينت
بخشيديم متعلق به آسمان اول است و ماوراى آن شش عالم و آسمان ديگر وجود دارد كه از دسترس علم بشر بيرون است.
و انزلنا من المعصرات ماء ثجاجا
· معصرات:جمع معصر از ماده عصر به معنى فشار است ، كه اشاره به ابرهاى بارانزا است گوئى خودش را مىفشارد تا آب از درونش فرو ريزد
· ثجاج از ماده ثج ( بر وزن حج ) به معنى فرو ريختن آب به صورت پى در پى و فراوان است ، و با توجه به اينكه ثجاج صيغه مبالغه است كثرت و فزونى بيشترى را بيان مىكند
و جنات الفافا
الفاف به گفته راغب در مفردات اشاره به اين است درختان اين باغها به قدرى زياد و انبوه است كه به يكديگر پيچيده شده.
نكته : پيوند اين آيات با مساله معاد
این11آیه اشاره به مهمترين مواهب الهى ، يعنى نور و ظلمت و حرارت و آب و خاك و گياهان اشاره شده است.
· دليل است بر قدرت خداوند بر همه چيز ، بنا بر اين جائى براى اين سخن باقى نمىماند كه چگونه ممكن است خداوند بار ديگر مردگان را زنده کند منکران معاد میگویند:چگونه ممکن است مردگان زنده شوندخداوند مىفرمايدآيا كسى كه آسمانها و زمين را آفريده قادر نيست همانند آن را بيافريند يس – 81
· اين تشكيلات عظيم حتما هدفى دارد و اين هدف مسلما زندگى چند روزه دنيا نمىتواند باشد.حكمت خداوند ايجاب مىكند كه هدفى والاتر براى آن باشد
ا فحسبتم انما خلقناكم عبثا و انكم الينا لا ترجعون آيا گمان كرديد كه شما را بيهوده آفريديم و به سوى ما باز نمىگرديد ؟ !
· این مسایل نمونه هایی از معاد است مساله خواب و بيدارى كه نمونهاى از مرگ و حيات مجدد است و مساله زنده شدن زمينهاى مرده بر اثر نزول باران كه صحنه معاد را یاداوری می کند
إِنَّ يَوْمَ الْفَصلِ كانَ مِيقَتاً
به عنوان يك نتيجهگيرى از آیات قبل(که اشاره به دلایل معاد بود)مىفرمايد : روز جدائى (روز رستاخيز) روز وعده همگان است
وجه تسمیه یوم الفصل:
1. جدائى حق از باطل.
2. جدائى صفوف مؤمنان صالح از مجرمان بدكار.
3. جدائى پدر و مادر از فرزند ، و برادر از برادر.
معنی ميقات:از ماده وقت مانند ميعاد و وعد به معنى وقت معين و مقرر است ،
و اينكه به مكانهاى معينى كه زائران خانه خدا از آنجا محرم مىشوند ميقات گفته مىشود به خاطر آن است كه در وقت معينى در آنجا اجتماع مىكنند.